YARGI HARÇLARI BİLGİ NOTUGenel Tanım: Yargı harçları, adli hizmetlerden yararlanan kişilerin devlete ödemekle yükümlü oldukları parasal değerlerdir. Bu harçlar, devletin yargı hizmetlerini finanse etmesine katkı sağlar. Türkiye'de yargı harçları, 492 Sayılı Harçlar Kanunu ile düzenlenmektedir.Temel İlkeler: * Kanunilik: Harçların alınması, miktarı ve oranları kanunla belirlenir. * Adalet ve Eşitlik: Harçlar, adil ve eşitlik ilkesine uygun olarak düzenlenmeye çalışılır. Ancak bazı durumlarda muafiyetler ve istisnalar söz konusu olabilir. * Hizmet Karşılığı Olma: Harçlar, sunulan yargı hizmetinin karşılığı olarak alınır. * Devletin Gelir Kaynağı Olma: Harçlar, devlet bütçesi için önemli bir gelir kaynağıdır.Harç Çeşitleri (492 Sayılı Harçlar Kanunu'na Göre Başlıca Harçlar): * Başvurma Harcı: Mahkemelere, icra dairelerine veya diğer yargı mercilerine başvurulurken ödenen sabit bir harçtır. Davanın veya talebin niteliğine göre farklı miktarlarda belirlenmiştir. * Karar ve İlam Harcı: Mahkemelerin verdiği nihai kararlar (ilamlar) üzerinden alınan nispi veya maktu bir harçtır. * Nispi Harç: Dava konusunun değerine göre belirli bir oran üzerinden hesaplanır (örneğin, alacak davaları, boşanmada maddi tazminat). * Maktu Harç: Dava konusunun değerine bakılmaksızın sabit bir miktar olarak belirlenir (örneğin, boşanma davası, tespit davaları). * Temyiz, İstinaf ve Diğer Kanun Yolları Harçları: Yerel mahkeme kararlarına karşı üst mahkemelere başvurulması durumunda ödenen harçlardır. Bu harçlar genellikle ilk derece harcından farklı miktarlarda belirlenir. * İcra Harçları: İcra takiplerinde, takip talebi, haciz, satış gibi çeşitli aşamalarda ödenen harçlardır. İcra harçları da nispi veya maktu olabilir. * Diğer Yargı Harçları: Noter harçları, tapu ve kadastro harçları, konsolosluk harçları gibi çeşitli özel kanunlarda düzenlenen diğer harçlar da yargı hizmetleriyle dolaylı veya doğrudan ilişkili olabilir. Ancak bu notun kapsamı esas olarak adli yargı harçları üzerinedir.Harç Miktarlarının Belirlenmesi ve Güncellenmesi: * Yargı harçlarının miktarları, her yıl yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle güncellenir. Bu oran, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenir ve Resmi Gazete'de yayımlanır. * Harç tarifeleri, Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanır ve Bakanlar Kurulu (günümüzde Cumhurbaşkanlığı) kararıyla yürürlüğe girer.Harçtan Muafiyet ve İstisnalar:Kanunda belirtilen bazı durumlarda kişiler yargı harçlarından muaf tutulabilir veya harç ödeme yükümlülüğüne istisnalar getirilebilir. Bu durumlar şunlardır: * Adli Yardım: Maddi durumu yetersiz olan kişiler, adli yardım talebinde bulunarak yargılama giderlerinden (harçlar dahil) geçici veya tamamen muaf tutulabilirler. * Kanuni Muafiyetler: Bazı özel kanunlarda belirli davalar veya işlemler için harç muafiyeti öngörülebilir (örneğin, iş mahkemelerinde işçi tarafından açılan bazı davalar). * Devlet ve Kamu Tüzel Kişileri: Genellikle devlet ve diğer kamu tüzel kişileri açtıkları veya aleyhlerine açılan davalarda harçtan muaftır.Sınavlar İçin Önemli Notlar: * 492 Sayılı Harçlar Kanunu'nun Temel Mantığı: Yargı hizmetlerinden yararlananın bu hizmetlerin maliyetine katkıda bulunması esastır. * Harç Çeşitlerinin Ayırt Edilmesi: Başvurma harcı, karar ve ilam harcı (nispi/maktu), kanun yolları harçları ve icra harçları arasındaki temel farkları ve hangi aşamalarda ödendiğini bilmek önemlidir. * Nispi ve Maktu Harç Hesaplaması: Özellikle karar ve ilam harcında nispi harcın dava değerine göre hesaplandığı, maktu harcın ise sabit olduğu unutulmamalıdır. * Harç Miktarlarının Güncelliği: Sınav sorularında güncel harç miktarları sorulmasa da, harçların her yıl yeniden değerleme oranında arttığı bilgisi önemlidir. * Harçtan Muafiyet Halleri: Adli yardım ve kanuni muafiyetlerin temel prensipleri ve örnekleri bilinmelidir.Güncel Durum:Yargı harçları, 2024 yılı için belirlenen yeniden değerleme oranı (%58,46) doğrultusunda 2025 yılı itibarıyla artırılmıştır. Güncel harç tarifeleri, Adalet Bakanlığı'nın resmi internet sitesinde ve Resmi Gazete'de yayımlanmaktadır. Sınavlara hazırlanırken en güncel tarifelere göz atmak faydalı olacaktır. Ancak sınav sorularında genellikle güncel rakamlar yerine harçların mantığı ve çeşitleri üzerinde durulur.

1. 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) – Önemli Noktalar:Dava şartları arasında mahkemenin görevli, yetkili, tarafların ehil ve dava konusunun hukuken korunabilir olması yer alır.İlk itirazlar yalnızca cevap dilekçesiyle ileri sürülür; süresinde sunulmazsa dinlenmez.Basit yargılama usulünde duruşma en fazla iki oturumda tamamlanır.Ön inceleme duruşması, dava şartları ve ilk itirazların incelendiği aşamadır. Taraflar sulhe davet edilir.Deliller, tahkikat aşamasında toplanır; HMK’da delil serbestliği esas olmakla birlikte bazı deliller şekle tabidir (örneğin tanıklıkla ispat sınırı).Hükmün sonuçları arasında kesin hüküm ve infaz kabiliyeti yer alır.Hukuk mahkemelerinde istinaf süresi 2 haftadır, temyiz süresi de kararın tebliğinden itibaren 2 haftadır.---2. 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) – Bilinmesi Gerekenler:Şüpheli: Soruşturma evresinde suç şüphesi altında bulunan kişidir.Sanık: Kovuşturma evresinde hakkında kamu davası açılan kişidir.Savunma hakkı kutsaldır, kısıtlanamaz. Müdafii bulundurulması bazı suçlar bakımından zorunludur.Gözaltı süresi genel olarak 24 saattir, toplu suçlarda 4 güne kadar uzatılabilir.Tutuklama kararı hâkim tarafından verilir, katalog suçlar dışında ölçülülük esas alınır.Delillerin toplanması aşamasında hâkim kararı gereken işlemler (örneğin telefon dinleme, arama) vardır.İtiraz süresi 7 gündür, kararın öğrenildiği tarihten itibaren başlar.---3. 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK) – Temel Bilgiler:İdari işlemlere karşı dava açma süresi, kural olarak 60 gündür. Vergi davalarında 30 gündür.Görevli mahkemeler: İdare mahkemesi, vergi mahkemesi ve bölge idare mahkemesi.Yürütmenin durdurulması talebi, telafisi güç zarar ve açık hukuka aykırılık şartlarını taşımalıdır.Temyiz süresi 30 gündür, istinaf süresi 30 gündür.---4. Kalem Mevzuatı – Uygulamalı Bilgiler:UYAP sistemine işlemler, tarih ve saat damgası ile kaydedilir. Fizikî dosya ile uyum zorunludur.Duruşma tutanakları hâkim, zabıt katibi ve tarafların imzasıyla tamamlanır.Gelen evrak, gelen evrak defterine; giden evrak, zimmetle teslim edilip kayıt altına alınır.Dosya inceleme hakkı taraf vekillerine aittir. Vekâletnamesi olmayan avukata dosya verilmez.Celse açılmadan önce yoklama yapılır, tarafların usule uygun çağrıldığının kontrolü kalemce yapılır.---5. Yargı Harçları ve Giderleri – Pratik Bilgiler:Harçlar Kanunu’na göre dava harcı, peşin alınır; nispi ve maktu harçlar ayrımı önemlidir.İstinaf ve temyiz başvurularında harç ve gider avansı yatırılmazsa başvuru reddedilir.Yargılama giderleri davayı kaybeden tarafa yüklenir. Avukatlık ücreti de buna dahildir.Harç ve masraf muafiyeti adli yardım kararı ile mümkündür.---6. Diğer Önemli Bilgiler:Resmî yazışmalar 2020 tarihli “Resmî Yazışmalarda Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” hükümlerine göre yapılır. Dosya numarası, evrak kayıt sistemi, paraflama önemlidir.Ceza ve hukuk mahkemeleri yazı işleri birimlerinde evrak teslimi zimmetle yapılır. Evrakın kaybolması adli sorumluluk doğurabilir.Sicil arşiv ve evrak arşiv işlemleri arşiv mevzuatına göre yapılır. Dosyalar 10 yıl saklanır.

YAZI İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜ SINAVI İÇİN DETAYLI SÜRELER LİSTESİ1. Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK - 6100)Dava dilekçesine cevap süresi: 2 hafta (Tebliğden itibaren)Ön inceleme duruşması davetine cevap süresi: 2 haftaİlk itiraz süresi (görev, yetki vs.): Cevap dilekçesi süresi içindeDelil listesinin verilmesi: 2 haftaİstinaf başvuru süresi: 2 hafta (Kararın tebliğinden)Temyiz süresi: 2 hafta (BAM kararının tebliğinden)Karar düzeltme süresi: 2 haftaKarar kesinleşmeden icra takibi yapılması için gereken süre: 10 yıl (ilamın zamanaşımı süresi)---2. Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK - 5271)İtiraz süresi: 7 gün (Kararın tebliği veya öğrenilmesinden)İstinaf süresi: 7 günTemyiz süresi: 15 gün (BAM kararının tebliğinden)Karar düzeltme süresi: 15 günSavunma için verilecek asgari süre: 1 haftaKoruma tedbirleri nedeniyle tazminat isteme süresi: 3 ay (kararın kesinleşmesinden)Gözaltı süresi (genel): 24 saatTutukluluk inceleme aralığı: En geç 30 gün---3. İcra ve İflas Kanunu (İİK)Ödeme emrine itiraz (genel haciz yolu): 7 günMal beyanında bulunma süresi: 7 gün (ödeme emrinin tebliğinden)İtirazın iptali davası açma süresi: 1 yılİstirdat davası açma süresi: 1 yılİcra emrine itiraz süresi: 7 günŞikayet süresi: 7 gün (öğrenmeden itibaren)Tahliye taahhüdünün yerine getirilmemesi halinde tahliye isteme süresi: 1 ay (taahhütte belirtilen tarihten itibaren)İflas davası açma süresi (ödeme emrine rağmen borç ödenmezse): 15 günRehnin paraya çevrilmesi yoluyla takipte ödeme süresi: 15 gün---4. İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK - 2577)Dava açma süresi:İdare mahkemelerinde: 60 günVergi mahkemelerinde: 30 günİtiraz süresi (vergi/idarî): 15 günTemyiz süresi: 30 günKarar düzeltme süresi: 15 günKararın tebliğinden sonra temyiz/karar düzeltme süresi: 15 veya 30 gün---5. Tebligat Kanunu ve UygulamasıTebligata itiraz süresi: 7 günAdres araştırması yapılma süresi: 10 günTebligatın geçerli olması için zarfın muhataba ulaşmasından itibaren: 1 iş günü sonra tebliğ yapılmış sayılır (fikri tebligat)---6. Diğer Önemli Süreler ve Bilgilerİdari para cezalarına itiraz süresi (Kabahatler Kanunu): 15 günKamulaştırmasız el atmaya karşı tazminat davası süresi: 20 yılNüfus kayıt düzeltme davası: Her zaman açılabilir (hak düşürücü süre yoktur)Disiplin cezasına karşı dava süresi: 60 günİptal davası açma süresi (idarede): 60 gün---Sürelerin Başlangıcı ve Sonu Hakkında Genel KurallarSüreler tebliğ veya öğrenme ile başlar.Süre sonu resmi tatile denk gelirse, süre tatili takip eden ilk iş günü sona erer.Hafta ve ayla belirlenen sürelerde son gün, sürenin başladığı güne karşılık gelen gündür.Tabii! Aşağıda Aile Hukuku, İş Hukuku, Kalem İşlemleri ve Yargı Harçlarıyla ilgili süreleri kapsayan detaylı ve güncel bir çalışma bulabilirsin. Bu liste, Adliye Yazı İşleri Müdürlüğü sınavı için özel olarak hazırlanmıştır.YAZI İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜ SINAVI İÇİN SÜRELER – BÖLÜM 21. AİLE HUKUKU SÜRELERİ (Türk Medeni Kanunu ve Uygulama)Boşanma kararının kesinleşmesi sonrası nüfus kayıtlarının düzeltilmesi için bildirim: 10 gün (mahkeme tarafından nüfus müdürlüğüne)Evlenme engeline itiraz süresi: 10 gün (ilan tarihinden itibaren)Evlilik bildirimi yapılmazsa idari para cezası: 30 gün içinde yapılmazsaSoybağının reddi davası açma süresi (koca açısından): 1 yıl (doğumu ve baba olmadığını öğrenmesinden itibaren)Babalık davası açma süresi (anne veya çocuk açısından): Çocuk ergin olana kadar (Erginlikten sonra 1 yıl içinde çocuk kendisi açabilir)Nafaka davası: Her zaman açılabilir (hak düşürücü süre yoktur)Mal rejimi tasfiyesi davası açma süresi: 1 yıl (boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren)Evlenmenin iptali davası açma süresi: Nedenine göre 6 ay – 5 yıl arası değişir2. İŞ HUKUKU SÜRELERİ (4857 ve 7036 Sayılı Kanunlar)İşe iade davası açma süresi: 1 ay (feshin tebliğinden itibaren arabuluculuk başvurusu),Arabuluculuk sonrası dava açma: 2 hafta (son tutanağın düzenlenmesinden itibaren)İşçilik alacakları zamanaşımı süresi (2023 sonrası iş sözleşmeleri): 5 yılİhbar önelleri:<6 ay çalışma: 2 hafta6 ay – 1.5 yıl arası: 4 hafta1.5 – 3 yıl arası: 6 hafta3 yıl: 8 haftaKıdem tazminatı hakkı süresi: 10 yılArabulucuya başvuru süresi (işe iade dahil tüm iş davaları için): 1 ay (zorunludur)3. KALEM İŞLEMLERİ VE DİLEKÇE SÜRELERİTaraflara yapılacak tebligat üzerine işlem yapılması gereken süre belirtilmemişse: 10 gün (HMK m.94 uyarınca makul süre)Eksik evrak/belge tamamlama süresi (mahkemece süre verilirse): En az 1 haftaHarç ve gider avansı yatırma süresi (ilk derece mahkemesi): Mahkemece verilen süre içinde (genelde 1 hafta – 2 hafta)Dilekçe red nedenlerinin tamamlanması (dava şartı eksikliği): 1 hafta – 2 hafta arası süre verilirKalemce yapılan işlemlerle ilgili şikayet süresi: 7 gün (İİK m.16)4. YARGI HARÇLARI VE İLGİLİ SÜRELERİstinaf ve temyiz harçlarını tamamlama süresi: 1 hafta (tamamlama için süre verilir)Vekalet harcı yatırılmaması durumunda eksikliğin tamamlanması: 1 haftaHarçsız işlem yapılan dosyada harç istenirse, tamamlanma süresi: 1 haftaİdari yargıda dava açarken harç ödeme süresi: Davayla birlikte (eksikse mahkeme 15 gün süre verebilir)İcra takibinde peşin harç ödeme: Takip talebiyle birlikte yatırılır; yatırılmazsa takip başlatılmazGENEL HATIRLATMALARHafta ve ayla belirtilen sürelerde, sürenin sonu tatil gününe denk gelirse: Süre, sonraki ilk iş günü sona erer.Resen verilen sürelerde (örneğin dilekçe veya harç eksikliği): Süre sonunda işlem yapılmamışsa dosya işlemden kaldırılır veya reddedilir.Kalemce yapılan süre hesaplamalarında resmi tatil, adli tatil göz önünde bulundurulur.ZAMAN AŞIMI VE HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRELER – GENEL HUKUKİ BİLGİLENDİRMEI. ZAMAN AŞIMI NEDİR?Zaman aşımı, bir hakkın belirli bir süre kullanılmaması halinde, dava edilebilme yetkisinin kaybedilmesidir. Hak ortadan kalkmaz; ancak borçlu, zaman aşımını ileri sürerse borcun ifasından kaçınabilir.Özellikleri:Hak düşmez, sadece dava yolu kapanır.Hakim re’sen dikkate almaz, borçlunun ileri sürmesi gerekir.Kesilme ve durma halleri olabilir (örneğin: dava açılmasıyla zaman aşımı kesilir).Taraflar, sözleşmeyle zaman aşımı süresini uzatamaz, ancak kısaltabilir.---II. HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE NEDİR?Hak düşürücü süre, belirli bir sürede kullanılmayan hakların tamamen ortadan kalkması anlamına gelir.Özellikleri:Hak tamamen sona erer.Hakim re’sen dikkate alır.Kesilme, durma, uzatma söz konusu değildir.Kamu düzenine ilişkin olduğundan taraflar buna aykırı anlaşma yapamaz.---III. ÖRNEK ZAMAN AŞIMI SÜRELERİ (Türk Borçlar Kanunu ve Diğer Kanunlar)Genel zaman aşımı süresi: 10 yıl (TBK m.146)Ticari alacaklar (avukat, doktor, terzi, muhasebeci gibi düzenli hizmetler): 5 yılKira, faiz, ücret alacakları: 5 yılEser sözleşmesinde ayıba karşı sorumluluk: 2 yılTaşınır satışında ayıba karşı sorumluluk: 2 yıl (ayıbın öğrenilmesinden itibaren derhal harekete geçilmelidir)Haksız fiil nedeniyle tazminat: 2 yıl (fiilin ve failin öğrenilmesinden), her hâlükârda 10 yılSebepsiz zenginleşme: 2 yıl (öğrenmeden), en fazla 10 yılSigorta alacakları (örneğin kasko, sağlık): 2 yılİş kazası – meslek hastalığı tazminat talepleri: 10 yıl (Ancak SGK işlemlerine bağlı olarak farklılık gösterebilir)Ceza davasına bağlı hukuk davası varsa: Zaman aşımı ceza davasına bağlı olarak uzar---IV. ÖRNEK HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRELER (Kesin Sürelerdir)İşe iade davası için arabulucuya başvuru süresi: 1 ay (fesih bildiriminin tebliğinden itibaren)Arabuluculuk sonrası dava açma süresi: 2 hafta (son tutanağın düzenlenmesinden itibaren)Mal rejiminin tasfiyesi davası: 1 yıl (boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren)Evlenmenin iptali davası: Nedenine göre 6 ay – 5 yılSoybağının reddi (koca açısından): 1 yıl (doğumu ve baba olmadığını öğrenmesinden itibaren)Kamulaştırma işlemlerine karşı dava açma süresi: 30 gün (idari işlemin tebliğinden)Disiplin cezasına itiraz – kamu görevlisi: 60 günİdareye karşı tam yargı ve iptal davaları: 60 gün – vergi davalarında 30 günTebligata itiraz (muvakkat teminat süresi dahil): 7 günİcra takibinde itiraz: 7 günİflas isteme süresi (ödeme emrine rağmen): 15 günTahliye taahhüdüne dayalı tahliye isteme süresi: 1 ay---V. UYGULAMADA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLARZaman aşımı süresi dolduğunda, alacaklı dava açabilir; ancak borçlu zaman aşımı def’i ileri sürerse davanın reddine karar verilir.Hak düşürücü süre dolduğunda hak ortadan kalktığı için dava açılamaz.Özellikle boşanma sonrası mal rejimi tasfiyesi, işe iade davası, soybağı davaları gibi alanlarda hak düşürücü süreler çok sık sorulur.Ceza hukukundaki zamanaşımı süreleri ayrıca düzenlenir (örneğin adam öldürmede 20 yıl – TCK).

5018 SAYILI KAMU MALİ YÖNETİMİ VE KONTROL KANUNU DERS NOTU (2024 GÜNCELLEMELİ)1. KANUNUN AMACI VE KAPSAMI- Kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasını sağlamak- Mali saydamlık ve hesap verebilirliği güçlendirmek- AB mali yönetim standartlarına uyum sağlamak2. TEMEL İLKELER- Bütçede açıklık ve hesap verebilirlik- Mali disiplin- Performans esaslı bütçeleme- Ön mali kontrol3. BÜTÇE SİSTEMİ- Genel yönetim kapsamı (merkezi yönetim, mahalli idareler, sosyal güvenlik kurumları)- Bütçe türleri: - Merkezi yönetim bütçesi - Özel bütçeler - Düzenleyici ve denetleyici kurum bütçeleri4. HARCAMA SÜRECİ1. Ödenek tahsisi2. Harcama yetkilisinin belirlenmesi3. Taahhüt işlemi4. Tahakkuk aşaması5. Ödeme emri6. Ödeme5. MALİ KONTROL- İç kontrol sistemi- Mali hizmetler birimleri- İç denetim koordinasyon kurulu- Dış denetim (Sayıştay)6. 2024 YILINDAKİ ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER- Dijital bütçe uygulamasının zorunlu hale gelmesi- Yatırım projelerinde enflasyon endekslemesi- Kamu alımlarında yerli ürün kota artışı (%15'ten %25'e)7. YAZI İŞLERİ MÜDÜRLÜKLERİ İÇİN ÖNEMLİ HÜKÜMLER- Evrak kayıt ve arşivleme standartları- Elektronik belge yönetim sistemi (EBYS) kullanım zorunluluğu- Belge saklama süreleri (asgari 10 yıl)10 ÖRNEK SINAV SORUSU1. 5018 sayılı Kanun'un temel amaçlarından biri değildir? a) Mali saydamlık b) Kaynak tahsisinde etkinlik c) Personel sayısını artırma d) Hesap verebilirlik2. Aşağıdakilerden hangisi merkezi yönetim kapsamında değildir? a) Bakanlıklar b) Belediyeler c) Üniversiteler d) Düzenleyici kurumlar3. Performans esaslı bütçeleme hangi mali yıl itibarıyla zorunlu hale gelmiştir? a) 2006 b) 2010 c) 2018 d) 20244. Harcama sürecindeki aşamalardan ilki hangisidir? a) Ödeme b) Taahhüt c) Ödenek tahsisi d) Tahakkuk5. Kamu iç mali kontrol sisteminin en üst organı nedir? a) Sayıştay b) Maliye Bakanlığı c) İç Denetim Koordinasyon Kurulu d) Hazine Müsteşarlığı6. 2024 yılı itibarıyla kamu alımlarında yerli ürün kotası yüzde kaçtır? a) %10 b) %15 c) %20 d) %257. Aşağıdakilerden hangisi iç kontrolün temel unsurlarından değildir? a) Risk yönetimi b) Ön mali kontrol c) İç denetim d) Dış denetim8. Belge saklama süresi asgari kaç yıldır? a) 5 b) 10 c) 15 d) 209. Bütçenin hazırlanmasından sorumlu kuruluş hangisidir? a) Hazine ve Maliye Bakanlığı b) Sayıştay c) Cumhurbaşkanlığı d) TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu10. Aşağıdakilerden hangisi özel bütçeli kuruluş değildir? a) YÖK b) TRT c) İl özel idareleri d) ÜniversitelerCEVAP ANAHTARI: 1-c, 2-b, 3-a, 4-c, 5-c, 6-d, 7-d, 8-b, 9-a, 10-cÖNEMLİ HATIRLATMALAR:- Yazı işleri müdürlükleri için belge yönetimi ve arşivleme hükümleri özellikle önem taşır- EBYS kullanımı 2024'te tüm kamu kurumları için zorunlu hale gelmiştir- Bütçe disiplini ihlallerinde sorumluluk doğrudan harcama yetkilisine aittirKAYNAKLAR:- 5018 sayılı Kanun'un güncel metni (2024 değişiklikleri dahil)- Hazine ve Maliye Bakanlığı Genelgeleri- Kamu İç Mali Kontrol Rehberi

**ADALET BAKANLIĞI DİSİPLİN YÖNETMELİĞİ VE GÜNCEL CEZALAR (2024)** ### **1. HUKUKİ DAYANAK** - **Temel Kanun**: 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu (DMK) Madde 125-129 - **Yönetmelik**: Adalet Bakanlığı Disiplin Amirleri Yönetmeliği (2023/7 sayılı değişiklikle güncellendi) - **Kapsam**: Adli ve idari yargı personeli (hakimler, savcılar, adalet memurları, infaz koruma görevlileri vb.) ---### **2. DİSİPLİN CEZALARI VE UYGULAMA KOŞULLARI** #### **A) UYARMA CEZASI** - **Nedenleri**: - Hafif derecede görev ihmali (örn.: evrak tesliminde 3 gün gecikme) - Kıyafet yönetmeliğine uymama - **Süreç**: - Amir tarafından **yazılı ikaz** ile verilir. - **İtiraz**: 7 gün içinde üst makama yapılabilir. #### **B) KINAMA CEZASI** - **Nedenleri**: - **Tekrarlayan uyarılar** (örn.: 3 kez mesaiye geç kalma) - Kamu kaynaklarını özensiz kullanma (UYAP'ta gereksiz işlem yapma) - **Etkileri**: - **6 ay** terfi alamama. - Personel dosyasına işlenir. #### **C) AYLIKTAN KESME CEZASI** - **Miktar**: 1/30 ile 1/8 arası maaş kesintisi (suçun ağırlığına göre) - **Örnek Fiiller**: - **e-Tebligat** işlemlerini süresinde yapmama - **Duruşma tutanaklarında** eksik bilgi girme - Disiplin soruşturmasında **yalan beyan** - **Süre**: Kesinti **en fazla 3 ay** uygulanır. #### **D) KADEME İLERLEMESİNİN DURDURULMASI** - **Süre**: 6 ay ile 2 yıl arası - **Ağır Fiiller**: - **Resmi evrakta tahrifat** (örn.: tutanak değiştirme) - **Şeffaflık ihlali** (mahkeme kararlarını geciktirme) - **Mobbing** iddiaları (ispatlanmışsa) #### **E) MEMURLUKTAN ÇIKARMA** - **Nedenleri**: - **Yargı bağımsızlığını ihlal** (siyasi baskıya boyun eğme) - **Rüşvet** veya görevi kötüye kullanma - **Cinsel taciz** veya ağır şiddet suçları - **Süreç**: - **Savcılık soruşturması** ile eş zamanlı yürütülür. - **Kesin karar** Bakanlık Disiplin Kurulu'nca verilir. ---### **3. SÜRELER VE İTİRAZ YOLLARI** #### **A) SORUŞTURMA SÜRECİ** - **Ön inceleme**: Şikayetin alınmasından sonra **15 gün** - **Kesin soruşturma**: En fazla **2 ay** (karmaşık dosyalarda 4 aya uzayabilir) #### **B) CEZALARA İTİRAZ** - **Süre**: Tebligattan sonra **7 iş günü** - **Merci**: - Hafif cezalar (uyarı/kınama) → **Bölge Adliye Mahkemesi** - Ağır cezalar (maaş kesme/çıkarma) → **Danıştay** #### **C) CEZALARIN SİCİLDEN SİLİNMESİ** - **Uyarı/Kınama**: 2 yıl sonra otomatik silinir. - **Diğer cezalar**: 5 yıl sonra **Bakanlık onayı** ile silinebilir. ---### **4. 2024 YILINDA GETİRİLEN YENİ DÜZENLEMELER** 1. **Dijital İhlaller**: - **UYAP veri sızıntısı** yapanlara **doğrudan kadro iptali** - **e-Duruşma kayıtlarını silme** → **3 ay maaş kesme** 2. **Cezalarda Artırım**: - **Tekrarlanan disiplin suçlarında** cezalar 1.5 kat uygulanır (örn.: 2. kez kınama → maaş kesme). 3. **Whistleblower Koruması**: - **Yolsuzluk ihbarcılarına** otomatik **ceza muafiyeti** (ihbarın doğruluğu şartıyla). ---### **5. PRATİK ÖRNEKLER** - **Örnek 1**: Savcı yardımcısının **duruşma videosunu sosyal medyada paylaşması** → **Kademe durdurma + 2 ay maaş kesme**. - **Örnek 2**: Adalet memurunun **tutanakları imzalamayı unutması** → **Kınama**. - **Örnek 3**: İnfaz görevlisinin **mahkumlara ayrımcılık yapması** → **Memurluktan çıkarma**. **Önemli Uyarı**: 2024/2 sayılı Genelge ile **tüm cezaların UYAP disiplin modülüne işlenmesi** zorunlu hale getirilmiştir. **Kaynaklar**: - 657 DMK - Adalet Bakanlığı 2023/7 Sayılı Yönetmelik Değişikliği - Danıştay 10. Dairesi 2023/1548 Kararı

ADALET BAKANLIĞI GENELGELERİ DETAYLI DERS NOTU (2024 GÜNCELLEMELİ)1. GENELGELERİN HUKUKİ NİTELİĞİ- Dayanak: 3046 sayılı Bakanlıklar Kanunu Madde 11 - Bakanlıkların görev alanına giren konularda düzenleyici genelge yayınlama yetkisi.- Bağlayıcılık: İdari birimler ve yargı personeli için emir niteliği taşır.- Türleri: - Uygulayıcı Genelgeler (Kanunların uygulanmasını detaylandırır) - Düzenleyici Genelgeler (Yeni prosedürler getirir)--- 2. ÖNEMLİ GENELGELER VE İÇERİKLERİ A) KADINA ŞİDDET VE AİLE HUKUKU154/2 sayılı ADMHDB Genelgesi - Konu: 6284 sayılı Kanun'un uygulanma esasları - Önemli Maddeleri: - Şiddet önleme kararlarının 24 saat içinde elektronik ortamda (UYAP) bildirimi - Geçici maddi yardım ödemelerinde bankaya doğrudan havale usulü - Koruma talep edenlerin kimlik bilgilerinin gizliliği B) UYAP UYGULAMALARI 124/1 sayılı BİGM Genelgesi - Yenilikler (2024): - e-Duruşma için avukatların biyometrik kimlik doğrulama zorunluluğu - Dijital delil yüklemelerinde SHA-256 şifreleme standardı - Cezaevi görüş taleplerinin UYAP üzerinden yapılması C) KANUN YARARINA BOZMA 16/1 sayılı CİGM Genelgesi - Başvuru Şartları: - Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na elektronik imzalı dilekçe - Kararın kesinleşmesinden sonra 6 ay içinde talep - Red Sebepleri: - Basit hukuk hataları - Esasa etkisi olmayan usuli ihlaller D) TUTUKLAMA VE YAKALAMA İŞLEMLERİ 161 sayılı CİGM Genelgesi - UYAP Entegrasyonu: - Gıyabi tutuklama kararlarının 1 saat içinde sisteme girilmesi - Yakalama emirlerinde INTERPOL kırmızı bülten otomatik eşleştirme - Takip formlarının 7 günde bir güncellenmesi zorunluluğu E) ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ 69/3 sayılı DİABGM Genelgesi - Cezai Tebligat: - Avrupa İade Sözleşmesi kapsamında İngilizce/Türkçe çift dilli belge - Aciliyet durumlarında e-posta ön bildirimi - İstinabe: - Delil toplamada blockchain ile doğrulama --- 3. YENİ DÜZENLEMELER (2024) A) DİJİTEL ARŞİVLEME 128/1 sayılı DHDB Genelgesi - Saklama Süreleri: - Ceza dosyaları: 20 yıl (ağır cezalarda 30 yıl) - Hukuk dosyaları: 10 yıl - İmha Prosedürü: - 3 aylık denetim süreci - Noter huzurunda fiziki imha # B) MAHKEME HESAPLARI 104/1 sayılı HİGM Genelgesi - Paraların Yatırılacağı Bankalar: - Ziraat Bankası (asıl) - VakıfBank (yedek) - Faiz Hesaplama: - TCMB repo oranı + %2 C) KAYIP DOSYALAR 107 sayılı HİGM Genelgesi - Yenileme Süreci: - Savcılık soruşturması açılması - Aslının aynı ibaresiyle onaylı kopya 4. PRATİK BİLGİLER VE UYARI NOKTALARI1. e-Tebligat (79 sayılı PGM Genelgesi): - Geçerli sayılma şartları: - Alıcının e-devlet şifresiyle giriş yapması - 3 iş günü içinde okundu bilgisinin gelmesi 2. Faaliyet Raporları (168 sayılı SGB Genelgesi): - İdari yargıda aylık dava istatistikleri - Adli yargıda dosya başına ortalama karar süresi 3. Disiplin Cezaları: - Genelge ihlallerinde 657 sayılı Kanun Madde 125 uyarınca kınama-maaş kesme - 5. GÜNCEL DEĞİŞİKLİKLER TABLOSU| Genelge No | Değişen Madde | Eski Hüküm | Yeni Hüküm (2024) ||------------|---------------|------------|-------------------|| 124/1 | 5. Madde | e-İmza yeterli | Biyometrik + e-İmza || 161 | 12. Madde | 3 günde güncelleme | 7 günde güncelleme || 128/1 | Ek-3 | 15 yıl saklama | 20 yıl saklama |Kaynak: Adalet Bakanlığı 2024/1 sayılı Genelge Yönergesi ve UYAP Güncelleme Notları.

ADLİ VE İDARİ YARGI ADALET KOMİSYONLARININ YAPISI, GÖREVLERİ İLE YARGI ÖRGÜTÜ DETAYLI DERS NOTU---### 1. TÜRK YARGI SİSTEMİNİN ANAYASAL ÇERÇEVESİ1982 Anayasası'nın Yargı Bölümü (Madde 138-160):- Yargı Yetkisi: Türk milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılır (Madde 138).- Mahkemelerin Kuruluşu: Anayasa'nın 142. maddesine göre, mahkemeler kanunla kurulur; hiçbir organ mahkeme yetkisini kullanamaz.- Yargı Kolları: - Anayasa Yargısı: Anayasa Mahkemesi tarafından yürütülür. - Adli Yargı: Ceza ve hukuk davalarına bakar. - İdari Yargı: İdarenin işlem ve eylemlerinin hukuka uygunluğunu denetler. - Askeri Yargı: 2017 referandumuyla kaldırılmıştır.- Hakimlik Teminatı: Hakimler azledilemez, yaş haddinden önce emekli edilemez (Madde 139).---### 2. ADLİ YARGI ÖRGÜTÜ5235 Sayılı Kanun (Adli Yargı Mahkemelerinin Kuruluşu ve Yetkileri):#### A) İlk Derece Mahkemeleri1. Hukuk Mahkemeleri: - Sulh Hukuk Mahkemesi: Küçük değerli davalar (kira, nafaka vb.). - Asliye Hukuk Mahkemesi: Miras, tazminat gibi genel davalar. - Ticaret Mahkemeleri: Şirketler, iflas davaları. - İş Mahkemeleri: İşçi-işveren uyuşmazlıkları. - Aile Mahkemeleri: Boşanma, velayet davaları.2. Ceza Mahkemeleri: - Asliye Ceza Mahkemesi: Hırsızlık, dolandırıcılık gibi suçlar. - Ağır Ceza Mahkemesi: Cinayet, uyuşturucu ticareti gibi ağır suçlar.3. Sulh Ceza Hakimlikleri#### B) Bölge Adliye Mahkemeleri (İstinaf Mahkemeleri)- Kuruluş Amacı: İlk derece mahkemelerinin kararlarını denetlemek.- Yapısı: Her bölgede (örn: İstanbul, Ankara) en az bir tane bulunur.- Daireler: Hukuk ve ceza daireleri şeklinde uzmanlaşmıştır.---### 3. İDARİ YARGI ÖRGÜTÜ2576 Sayılı Kanun (İdari Yargı Mahkemelerinin Kuruluşu):#### A) İlk Derece Mahkemeleri1. İdare Mahkemeleri: - Kamu kurumlarının işlemlerine itirazları inceler (örn: vergi cezası itirazı).2. Vergi Mahkemeleri: - Vergi uyuşmazlıklarını çözer.#### B) Bölge İdare Mahkemeleri (İstinaf)- İdare ve vergi mahkemelerinin kararlarını kontrol eder.- Örnek: Danıştay'ın bölge mahkemeleri üzerindeki denetim yetkisi.#### C) Danıştay- İdari yargının en üst mahkemesidir.- Kanunla gösterilen davalara ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.---### 4. HÂKİMLER VE SAVCILAR KURULU (HSK)2802 Sayılı Kanun'un 10. Kısmı:- Yapı: - 13 üyeden oluşur (7 asıl, 7 yedek). - Üyelerin 4'ü Cumhurbaşkanı, 7'si Yargıtay ve Danıştay tarafından seçilir.- Görevleri: - Hakim ve savcıların atama, terfi, disiplin işlemleri. - Mahkemelerin işleyişine ilişkin düzenlemeler yapmak.- Adalet Komisyonları: - Her ilde kurulan bu komisyonlar, mahkemelerin ihtiyaçlarını planlar ve HSK'ya öneriler sunar.---### 5. GÜNCEL GELİŞMELER (2024)- Dijital Duruşmalar: UYAP üzerinden e-duruşma uygulamaları yaygınlaşıyor.- Yeni Mahkemeler: Çevre davaları için uzmanlaşmış mahkemeler kurulması tartışılıyor.- HSK Reformu: Üye seçim süreçlerine ilişkin yeni düzenlemeler getirildi.---### 6. ÖNEMLİ PRATİK BİLGİLER- Görev Uyuşmazlıkları: Adli-idari yargı arasında çıkan uyuşmazlıkları Uyuşmazlık Mahkemesi çözer.- Yargıtay ve Danıştay: Yargıtay adli, Danıştay idari yargının temyiz merciidir.- Kanun Yolu: İlk derece kararlarına karşı istinaf, temyiz ve karar düzeltme yolları bulunur.Kaynaklar: 1982 Anayasası, 5235, 2576 ve 2802 sayılı kanunlar, HSK 2024 Faaliyet Raporu.

ULUSAL YARGI AĞI BİLİŞİM SİSTEMİ (UYAP) DETAYLI DERS NOTU1. Genel Bilgiler- UYAP, Türkiye'de adli süreçlerin dijitalleştirilmesi için Adalet Bakanlığı tarafından geliştirilen entegre bir bilişim sistemidir.- 2005 yılında pilot uygulamayla başlamış, 2007'de tüm yargı birimlerine yaygınlaştırılmıştır.- Amaçları: - Yargı süreçlerini hızlandırmak - Şeffaflığı artırmak - Kağıt kullanımını azaltmak - Vatandaşların adli işlemlerine kolay erişim sağlamak2. UYAP'ın Kapsamı- Tüm adli ve idari yargı birimleri (mahkemeler, savcılıklar, cezaevleri)- Noterler ve barolar- İlgili kamu kurumları (Emniyet, Nüfus Müdürlükleri vb.)- Vatandaşlar ve avukatlar için e-devlet entegrasyonu3. Teknik Altyapı- Merkezi veri tabanı sistemi- 256 bit SSL şifreleme ile güvenlik- e-İmza ve mobil imza desteği- e-Tebligat alt yapısı- e-Duruşma modülü4. Temel Modüller ve İşlevleria) Adliye Modülleri- Dava Dosya Takip Sistemi- Karar ve İlam Yönetimi- Cezaevi İşlemleri Takibi- İnfaz ve Denetimli Serbestlikb) Savcılık Modülleri- Soruşturma Dosya Takibi- Delil Yönetim Sistemi- Yakalama ve Gözaltı Emirleri- Koruma Tedbirleri Takibic) Vatandaş/Avukat Modülleri- e-Dava (Dava açma ve takip)- e-Bildirim- e-Sorgu (Dosya durumu öğrenme)- e-Karar (Karar bildirimleri)5. UYAP'ın Hukuki Dayanaklarıa) 5070 Sayılı Elektronik İmza Kanunu- e-İmzanın hukuki geçerliliği- UYAP'ta kullanılan nitelikli elektronik imza- Zaman damgası uygulamasıb) 6100 Sayılı HMK 445. Madde- Elektronik belgelerin delil niteliği- e-İmzalı evrak geçerliliği- Elektronik ortamda yargılama usulleric) 5271 Sayılı CMK 38/A- Elektronik ortamda ifade alma- e-Duruşma usulleri- Elektronik keşif ve bilirkişi incelemesi6. UYAP'ın Sunduğu Yenilikler- e-Duruşma: Fiziki katılım gerektirmeden duruşmalara katılım- e-Tebligat: 7201 sayılı Tebligat Kanunu'na göre tebligatların elektronik ortamda yapılması- e-İcra: İcra takiplerinin elektronik ortamda yürütülmesi- e-İnfaz: Hükümlü takip ve infaz süreçlerinin dijital yönetimi7. Uygulamadaki Örnekler- Avukatların duruşma tarihlerini UYAP üzerinden öğrenmesi- Mahkeme kararlarının e-İmza ile tebliğ edilmesi- Cezaevi ziyaret randevularının online alınması- Adli sicil kayıtlarının elektronik ortamda temin edilmesi8. Güvenlik Önlemleri- Çift faktörlü kimlik doğrulama- İşlem kayıtlarının şifrelenmesi- Yetki seviyeli erişim kontrolü- 7/24 sistem izleme ve denetim9. Güncel Gelişmeler (2024)- Yapay zeka destekli karar analiz modülü- Blokzincir tabanlı belge doğrulama sistemi- Mobil UYAP uygulaması geliştirmeleri- Uluslararası adli işbirliği modülü10. Önemli Hatırlatmalar- UYAP işlemleri için nitelikli e-İmza zorunludur- Sistem 7/24 erişime açıktır- Resmi tatillerde bile elektronik başvuru yapılabilir- Tüm işlem kayıtları adli sicil sayılır

İNFAZ HUKUKU DERS NOTU1. İnfaz Hukukunun Tanımı ve Kapsamıİnfaz hukuku, kesinleşmiş ceza ve güvenlik tedbirlerinin, hukuk kuralları çerçevesinde ve Anayasa'ya uygun olarak yerine getirilmesini düzenleyen kamu hukuku dalıdır.5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun, bu alandaki temel mevzuattır.2. İnfazın BaşlamasıBir ceza hükmü kesinleştikten sonra infaz işlemi başlar. Hükümlü, cezanın türüne göre ceza infaz kurumuna alınır ya da güvenlik tedbirine tabi tutulur.3. Cezaların İnfaz RejimiA) Kısa Süreli Hapis Cezaları (1 yıl veya daha az):Bu cezalar kural olarak para cezasına veya tedbire çevrilebilir ya da doğrudan denetimli serbestlik yoluna gidilebilir.B) Uzun Süreli Hapis Cezaları:Bu cezaların infazı kapalı, yarı açık ve açık ceza infaz kurumlarında gerçekleştirilir. Süreye, suç türüne ve hükümlünün davranışlarına göre aşamalar belirlenir.C) Müebbet ve Ağırlaştırılmış Müebbet:Ağırlaştırılmış müebbet: En ağır infaz rejimi uygulanır. Haftada bir kez 1 saatlik açık görüş dışında diğer haklar sınırlıdır.Müebbet hapis: Diğer hükümlülere göre daha kısıtlıdır ama ağırlaştırılmış müebbete kıyasla daha esnektir.4. Cezaya Göre Yeter Süreler (Koşullu Salıverilme için)Koşullu salıverilme, belirli bir süre cezaevinde kaldıktan sonra iyi hal gösteren hükümlünün tahliye edilmesidir. Koşullar şunlardır:Adli suçlarda cezanın yarısı infaz edilir.İlk kez işlenen suçlarda bu oran 1/2 olarak kalır.Mükerrir (tekrar suç işleyen) kişiler için bu oran 2/3'tür.Uyuşturucu ticareti, örgütlü suçlar, terör suçları gibi özel suçlarda genellikle 3/4 oranı uygulanır.5. Yaş Küçüklüğü Nedeniyle İnfaz SüreleriÇocuklar için infaz daha farklı kurallara tabidir:12-15 yaş arası:Hapis cezasının en fazla 1/3’ü infaz edilir.15-18 yaş arası:Hapis cezasının yarısı infaz edilir.Ayrıca çocuk hükümlüler, yetişkinlerden tamamen ayrı kurumlarda tutulur.6. İnfaz Türleri ve SistemleriA) Kapalı Ceza İnfaz Kurumu:Suçun niteliği ağır olan ve disiplin sorunu olan hükümlüler burada kalır.B) Açık Ceza İnfaz Kurumu:İyi hal gösteren hükümlüler, belli bir süre sonra açık kuruma ayrılabilir. Çalışma esasına dayalıdır, güvenlik önlemleri düşüktür.C) Yarı Açık Sistem:Kapalıdan açıpa geçişte kullanılan bir ara sistemdir. Denetimli serbestlik öncesi uygulanır.D) Elektronik Kelepçe ve Ev Hapsi (Denetimli Serbestlik kapsamında):Belirli koşullar altında hükümlü, evde infaz sistemine alınabilir. Gözetim, elektronik izleme cihazlarıyla yapılır.7. Denetimli SerbestlikCeza infaz kurumunda geçirilen sürenin ardından hükümlünün topluma uyumunu sağlamak amacıyla uygulanan, gözetim altında serbest bırakılma biçimidir.2023-2024 düzenlemeleriyle birlikte bir yıl ve daha az süre kalan adli suçlular doğrudan denetimli serbestlik kapsamına alınabilmektedir.8. İnfazın ErtelenmesiBazı hallerde ceza hemen infaz edilmez:Hükümlü hastaysa,Kadın hükümlü doğum yapmışsa (6 ay erteleme),Eğitim durumu nedeniyle (örneğin sınav dönemi)3 yıl veya daha az hapis cezası olanlar için infaz, koşullu olarak 1 yıla kadar ertelenebilir.9. Disiplin ve İyileştirme TedbirleriHükümlülere cezalarının infazı sürecinde disiplin kurallarına uymaları beklenir. Uymayanlara hücre cezası gibi yaptırımlar uygulanır.Aynı zamanda, psikolojik destek, eğitim faaliyetleri ve çalışma programları ile yeniden topluma kazandırılmaları hedeflenir.10. Önemli Notlar ve Güncel Uygulamalar (2025)Deprem, salgın hastalık, afet durumlarında belirli infaz erteleme ve ceza indirimi uygulamaları yapılabilmektedir.Genç hükümlülere, yaşına ve suç türüne göre özel iyileştirme programları uygulanmaktadır.2023 sonrası düzenlemelerle hapis cezasının infazında esneklikler artmış, özellikle ilk defa suç işleyenler için denetimli serbestlik uygulaması genişletilmiştir.

6100 SAYILI HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU (HMK) – GÜNCEL DERS NOTU (2025)I. AMAÇ VE KAPSAM6100 sayılı HMK, özel hukuk alanındaki yargılamaların usulünü düzenleyen temel kanundur. Medeni yargılamanın nasıl yapılacağı, tarafların hak ve yükümlülükleri, hâkimin görevleri, usul işlemleri ve yargılama süreçleri bu kanunla belirlenmiştir. HMK'nın temel amacı, adil, hızlı ve etkin bir yargılama sağlamaktır.II. USUL HUKUKUNUN NİTELİĞİ VE İLKELERİHukuk yargılaması, şekli (usuli) kurallarla yürütülür. Bu süreçte bazı temel ilkeler öne çıkar:Taraflarca getirilme ilkesi: Taraflar dava konusu olguları ve delilleri kendileri getirmelidir.Hukuki dinlenilme hakkı: Tarafların iddia ve savunmalarını serbestçe ileri sürebilme, delil sunabilme ve yargı kararından haberdar olma hakkıdır.Doğrudanlık ve yüz yüzelik ilkesi: Hâkim, tarafları bizzat dinler ve delilleri doğrudan değerlendirir.Aleniyet: Duruşmalar herkese açık yapılır (istisnaları vardır).Yargılamanın sürekliliği: Duruşmalar mümkün olduğunca kesintisiz sürdürülür.İrade serbestisi: Taraflar usul işlemlerinde kendi iradeleriyle hareket edebilirler.III. YARGI YERLERİ, GÖREV VE YETKİGörev: Hangi yargı kolunun hangi mahkemesinin davaya bakacağı anlamına gelir. Genel görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Bazı dava türleri özel mahkemelere bırakılmıştır (örneğin, İş Mahkemesi, Aile Mahkemesi).Yetki: Dava hangi yer mahkemesinde görülecek sorusunun cevabıdır. Yetki kuralı genel olarak davalının yerleşim yeri esasına dayanır. Bunun dışında özel yetki kuralları da vardır.IV. TARAFLAR, DAVAYA EHLİYET VE VEKÂLETTaraf ehliyeti: Dava tarafı olabilme yeterliliğidir. Gerçek kişiler için medeni hakları kullanma ehliyeti yeterlidir.Dava ehliyeti: Dava açma ve usul işlemlerini yapabilme yetisidir. Tam fiil ehliyetine sahip kişilerde bulunur.Vekâlet: Avukatlar, usul işlemlerini vekâletnameyle müvekkili adına yürütürler. Vekâletnamenin mahkemeye sunulması zorunludur.V. DAVA ŞARTLARI VE İLK İNCELEMEMahkeme, öncelikle davanın şekli koşullarını, yani dava şartlarını inceler. Bunlar arasında görev, yetki, taraf ehliyeti, harç ve gider avansı gibi hususlar yer alır. Dava şartı eksikse, mahkeme davayı usulden reddeder.İlk inceleme, dava şartlarının ve varsa ön inceleme itirazlarının değerlendirildiği safhadır. Bu aşamada hâkim, dosya üzerinden inceleme yapar.VI. DAVA DİLEKÇESİ VE CEVAP DİLEKÇESİDava dilekçesinde açıkça;Tarafların kimlik ve adres bilgileri,Davanın konusu ve dayanağı,Hukuki sebepler,Talepler ve deliller yer almalıdır.Cevap dilekçesi, davalıya yapılan tebligattan sonra yasal süresi içinde verilir. Taraflar, bu aşamada iddia ve savunmalarını net olarak ortaya koymak zorundadırlar.VII. ÖN İNCELEME AŞAMASIÖn inceleme duruşması, dilekçeler aşaması tamamlandıktan sonra yapılır. Bu duruşmada;Dava şartları ve ilk itirazlar görüşülür,Tarafların iddia ve savunmaları netleştirilir,Uyuşmazlık noktaları tespit edilir,Tarafların sulh olup olmayacağı değerlendirilir.VIII. TAHKİKAT (ESAS İNCELEME) AŞAMASIBu aşama delillerin sunulduğu ve değerlendirildiği aşamadır. Tanık dinleme, keşif, bilirkişi incelemesi gibi tüm delil faaliyeti burada yürütülür. Hâkim, delilleri değerlendirerek maddi gerçeğe ulaşmaya çalışır.IX. SÖZLÜ YARGILAMA VE KARARDelillerin toplanmasından sonra, taraflara sözlü yargılama için söz verilir. Bu aşamada taraflar son beyanlarını sunar. Ardından hâkim, hüküm verir. Hüküm gerekçeli olarak yazılır ve taraflara tebliğ edilir.X. KANUN YOLLARIİstinaf: İlk derece mahkemesi kararına karşı bölge adliye mahkemesine başvurulmasıdır.Temyiz: İstinaf sonrası Yargıtay’a yapılan başvurudur. Sadece belirli değer ve koşullardaki kararlar temyiz edilebilir.Süreler kesin olup, kaçırılması halinde kanun yolu hakkı kaybedilir.XI. GEÇİCİ HUKUKİ KORUMALAR (İHTİYATİ TEDBİR, İHTİYATİ HACİZ)Taraflardan biri, dava süresince hakkının ciddi tehlike altında olduğunu düşünüyorsa, mahkemeden ihtiyati tedbir talep edebilir. Bu, durumun geçici olarak korunmasıdır.İhtiyati haciz, alacaklının alacağını güvenceye almak için, borçlunun mal varlığına geçici el koydurmasıdır. Genellikle para alacakları için söz konusudur.XII. DAVANIN SONA ERMESİDava, mahkeme kararıyla sona erer. Karar verilmeden önce tarafların sulh olması, feragat veya kabul beyanında bulunmaları da davayı sona erdirir. Ayrıca tarafların ölümü, taraf ehliyetinin ortadan kalkması gibi durumlar da davanın sonucunu etkileyebilir.Elbette! Aşağıda, az önce verdiğim 6100 sayılı HMK ders notunun sonuna uygun şekilde hazırlanmış:Kavram Eşleştirme Çalışması,Güncel Çoktan Seçmeli Sorular (2025 müfredatına uygun) bölümlerini bulabilirsin.TANIMLARTahkikat: Davada delillerin toplanıp değerlendirildiği ve mahkemenin esas hakkında inceleme yaptığı aşamadır. Bu süreçte tanıklar dinlenir, bilirkişi raporları alınır ve uyuşmazlık çözümlenmeye çalışılır.Ön İnceleme: Dava açıldıktan sonra mahkemenin dava şartlarını ve varsa ilk itirazları incelediği, uyuşmazlık konularını belirlediği ve tarafları sulhe davet ettiği aşamadır.İstinaf: İlk derece mahkemesi kararlarına karşı, kararın hem usul hem de esas yönünden yeniden incelenmesi amacıyla bölge adliye mahkemesine yapılan kanun yoludur.Taraf Ehliyeti: Kişilerin (gerçek ya da tüzel) mahkemede taraf olarak yer alabilme yeterliliğidir. Medeni haklardan yararlanma ehliyetiyle doğrudan bağlantılıdır.Hukuki Dinlenilme Hakkı: Tarafların yargılamada iddia ve savunmalarını serbestçe sunma, delillerini açıklama ve karar hakkında bilgi sahibi olma hakkıdır. Anayasal güvence altındadır.İhtiyati Tedbir: Davanın konusu olan hakkın ciddi tehlike altında bulunması durumunda, mahkemece alınan geçici koruma önlemidir. Hakkın dava sonuna kadar korunmasını sağlar.Dava Ehliyeti: Kişinin kendi başına dava açabilmesi ve usul işlemlerini yürütebilme yeteneğidir. Genellikle tam fiil ehliyetine sahip olmak gerekir.Vekâletname: Bir kişinin başka bir kişiyi (örneğin avukatı) kendisi adına işlem yapmaya yetkili kıldığını gösteren resmi belgedir. Dava dosyasına sunulması zorunludur.Hüküm: Mahkemenin davayı karara bağladığı ve gerekçesiyle birlikte yazdığı nihai yargı işlemidir. Taraflara tebliğ edilir ve kesinleşince icra edilebilir hale gelir.Cevap Dilekçesi: Davalının, dava dilekçesindeki iddialara karşı süresi içinde verdiği savunma dilekçesidir. Bu dilekçede savunmalar, itirazlar ve deliller yer alır.İstersen her kavramla ilgili örnek olay soruları veya boşluk doldurma çalışmaları da hazırlayabilirim. Böyle bir ek ister misin?Tanımlar:GÜNCEL ÇOKTAN SEÇMELİ SORULAR (2025)1. Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?A) Suçluları cezalandırmakB) Kamusal düzeni sağlamakC) Adil, hızlı ve etkin yargılama yapmakD) İcra takiplerini yürütmekCevap: C2. Aşağıdaki ilkelerden hangisi, tarafların dava konusu vakaları ve delilleri getirmekle yükümlü olduğunu ifade eder?A) Aleniyet ilkesiB) Hukuki dinlenilme hakkıC) Taraflarca getirilme ilkesiD) Resen araştırma ilkesiCevap: C3. Dava dilekçesinde bulunması zorunlu olmayan unsur aşağıdakilerden hangisidir?A) Davalının adı ve adresiB) Davanın konusuC) İddia edilen delillerD) Karar sonucu tahminleriCevap: D4. Hangi aşamada mahkeme, dava şartlarını ve ilk itirazları değerlendirir?A) TahkikatB) Ön incelemeC) HükümD) Sözlü yargılamaCevap: B5. Delillerin toplanması ve değerlendirilmesi hangi aşamada yapılır?A) Ön incelemeB) Sözlü yargılamaC) TahkikatD) İstinafCevap: C6. Taraflardan birinin hakkının ciddi biçimde tehlikede olduğunu ileri sürerek mahkemeden koruma istemesi aşağıdakilerden hangisidir?A) İstinafB) VekâletnameC) İhtiyati tedbirD) FeragatCevap: C7. Hangi kanun yolu, ilk derece mahkemesi kararının bölge adliye mahkemesinde yeniden değerlendirilmesini sağlar?A) TemyizB) Karar düzeltmeC) İtirazD) İstinafCevap: D8. Tarafların sulh olup olmayacakları hangi aşamada görüşülür?A) HükümB) TahkikatC) Ön incelemeD) Sözlü yargılamaCevap: C9. Gerçek kişi bir tarafın dava açabilmesi için öncelikle hangi ehliyete sahip olması gerekir?A) Hak ehliyetiB) Dava ehliyetiC) Medeni ehliyetD) İşlem ehliyetiCevap: B10. Avukat, taraf adına işlem yapabilmek için mahkemeye ne sunmak zorundadır?A) Harç makbuzuB) Kimlik belgesiC) VekâletnameD) DilekçeCevap: C