Adli ve İdari Yargı Adalet Komisyonlarının Yapısı ve Görevleri ile Yargı Örgütü

ADLİ VE İDARİ YARGI ADALET KOMİSYONLARI İLE YARGI ÖRGÜTÜ

(Yazı İşleri Müdürlüğü Sınavına Yönelik Detaylı Ders Notu)

---

### A. ADALET KOMİSYONLARININ YAPISI VE GÖREVLERİ

#### 1. Adli Yargı Adalet Komisyonları

Yasal Dayanak:

- 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) ve 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) ile düzenlenir.

- Her ilde kurulur; başkanlığını en kıdemli hâkim yapar.

Üyeler:

- Adli yargı hâkim ve savcıları (asıl ve yedek üyeler)

- Adalet Bakanlığı temsilcisi (mülki idare amiri veya görevlendirilen bir hâkim)

Görevleri:

1. Hâkim ve savcıların yer değiştirme (rotasyon) taleplerini değerlendirmek.

2. Mahkeme dağılımlarını ve iş yükü dengelerini planlamak.

3. Adli tatil dönemlerinde nöbetçi mahkemeleri belirlemek.

4. Yargı çalışanlarının (kâtip, mübaşir vb.) ihtiyaçlarını tespit ederek Bakanlığa bildirmek.

Önemli Not:

- Kararlar oy çokluğu ile alınır.

- Komisyon kararlarına karşı idari yargıda itiraz yolu açıktır (Danıştay).

---

#### 2. İdari Yargı Adalet Komisyonları

Yasal Dayanak:

- 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu.

Üyeler:

- İdare mahkemesi ve vergi mahkemesi hâkimleri

- Vali veya görevlendirdiği temsilci

Görevleri:

1. İdari yargıda görevli personelin (hâkim, kâtip) iş dağılımını düzenlemek.

2. İdari yargı dairesi başkanlarının tekliflerini incelemek.

3. Yargılamanın hızlı yürütülmesi için öneriler geliştirmek.

---

### B. YARGI ÖRGÜTÜNÜN TEMEL BİRİMLERİ

#### 1. Adli Yargı

- Mahkemeler:

- Hukuk Mahkemeleri: Aile, ticaret, icra-iflas.

- Ceza Mahkemeleri: Asliye, ağır ceza.

- **Yüksek Mahkeme:** Yargıtay (Temyiz mercii).

Özellikler:

- Tek hâkimli veya heyetli çalışabilir.

- CMK ve HMK usullerine tabidir.

#### 2. İdari Yargı

- Mahkemeler:

- İdare Mahkemeleri: Kamu davaları.

- Vergi Mahkemeleri: Vergi uyuşmazlıkları.

- **Yüksek Mahkeme:** Danıştay (Temyiz mercii).

Önemli Kavram:

- İptal Davası: İdarenin işlemlerinin hukuka uygunluğunu denetler.

---

### C. YAZI İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜNÜN YARGI ÖRGÜTÜNDEKİ ROLÜ

#### 1. Görevleri:

- Dosya kayıt ve arşiv sistemi oluşturmak.

- Karar ve evrakların tebliğini sağlamak.

- Mahkeme iç yazışmalarını düzenlemek.

- Duruşma günlerini koordine etmek.

#### 2. Önemli Mevzuat:

- 6100 Sayılı HMK Madde 150: Yazı işleri müdürünün sorumlulukları.

- Cezaevi Yazı İşleri Yönetmeliği: Tutuklu/hükümlü evrak takibi.

---

### D. GÜNCEL GELİŞMELER (2024)

- Dijital Dava Takip Sistemi (UYAP): Yazı işleri müdürlüklerinin elektronik evrak yönetimindeki rolü arttı.

- İhtisas Mahkemeleri: Fikri mülkiyet ve çocuk mahkemelerinin sayısı artırıldı.

---

### E. SINAVDA ÇIKABİLECEK SORULAR

1. "Adli yargı adalet komisyonlarının kararlarına karşı nereye itiraz edilir?"

Cevap: Danıştay (idari yargı).

2. "Yazı işleri müdürlüğünün temel görevi nedir?"

Cevap: Dava dosyalarının kayıt ve tebliğ işlemlerini yürütmek.

3. "İdari yargıda temyiz mercii neresidir?"

Cevap: Danıştay.

Kaynaklar:

- 6100 Sayılı HMK

- 2577 Sayılı İdari Yargılama Kanunu

- Adalet Bakanlığı "Yargı Örgütü Rehberi" (2023)

Başarılar! ⚖️