İnkılap Tarihi Ders Notu

Adalet Bakanlığı Yazı İşleri Müdürlüğü Sınavı için uygun, sade ama detaylı bir İnkılap Tarihi eğitim notu yer almaktadır. Bu not, ezber kolaylığı sağlayacak şekilde kronolojik ve konu başlıklarıyla düzenlenmiştir.

İNKILAP TARİHİ DERS NOTU

I. Osmanlı Devleti’nin Yıkılış Süreci ve Nedenleri

1. İç Nedenler:

• Merkezi otoritenin zayıflaması

• Saray entrikaları ve yönetim bozuklukları

• Eğitim sisteminin bozulması (medreselerin çağ dışı kalması)

• Ekonomik yapının bozulması (kapitülasyonlar)

• Yeniçeri Ocağı’nın bozulması

2. Dış Nedenler:

• Avrupa’daki gelişmelerin takip edilememesi

• Osmanlı’nın sürekli toprak kaybetmesi

• Sanayi Devrimi ile Avrupa’nın ekonomik ve askeri üstünlük kazanması

• Azınlık isyanları ve yabancı devletlerin kışkırtmaları

II. Osmanlıcılık ve Islahat Hareketleri

Tanzimat Fermanı (1839)

• Hukuk önünde eşitlik (Müslim–Gayrimüslim)

• Vergi ve askerlikte düzenleme

• Amaç: Dağılmayı önlemek, Avrupalıların iç işlere karışmasını engellemek

Islahat Fermanı (1856)

• Gayrimüslimlere daha fazla hak

• Amaç: Avrupalı devletlerin desteğini almak

I. ve II. Meşrutiyet (1876 – 1908)

• Kanun-i Esasi ilk anayasa

• II. Meşrutiyet, İttihat ve Terakki'nin baskısıyla ilan edildi

• Meclis açıldı, çok partili hayata geçildi

III. I. Dünya Savaşı ve Sonuçları

• Savaşta Osmanlı’nın tarafı: Almanya

• Katılma nedeni: Kaybedilen toprakları geri almak

• Açılan cepheler:

  • Çanakkale Cephesi: Mustafa Kemal’in yıldızı parladı

  • Kafkas, Kanal, Hicaz-Yemen, Irak, Suriye, Galiçya, Makedonya cepheleri

Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918):

• Boğazlar ve stratejik yerler İtilaflara açıldı

• Osmanlı fiilen sona erdi

• Silahlar teslim edildi

IV. İşgaller ve Tepkiler

• İzmir’in Yunanlarca işgali (15 Mayıs 1919) büyük tepki çekti

• Halkın ilk tepkisi: Kuvayımilliye birlikleri kuruldu

• Basın yoluyla halk bilgilendirildi (Havza Genelgesi, Amasya Genelgesi)

V. Kurtuluş Savaşı Hazırlık Dönemi

Mustafa Kemal’in Anadolu’ya Geçişi:

• 19 Mayıs 1919 – Samsun

• Havza ve Amasya Genelgeleri yayınlandı

• Amasya: “Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.”

Kongreler Dönemi:

• Erzurum Kongresi (23 Temmuz 1919):

  • Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür, bölünemez

  • İlk kez manda ve himaye reddedildi

• Sivas Kongresi (4 Eylül 1919):

  • Tüm cemiyetler “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adıyla birleşti

  • Tek merkezden yönetim sağlandı

Amasya Görüşmeleri (1919):

• Mebuslar Meclisi'nin toplanması kararlaştırıldı

VI. TBMM’nin Açılması (23 Nisan 1920)

• Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir ilkesi benimsendi

• Meclis, yasama ve yürütme yetkisini elinde tuttu

• Misak-ı Milli kabul edildi

VII. Kurtuluş Savaşı Cepheleri

Doğu Cephesi:

• Ermenilere karşı savaşıldı

• Gümrü Antlaşması ile başarı sağlandı (İlk antlaşma)

Güney Cephesi:

• Fransızlar ve Ermenilere karşı direniş

• Antep, Maraş, Urfa halkı direndi – Kahramanlık unvanları verildi

Batı Cephesi:

• Düzenli ordu Yunanlılarla savaştı

  • I. ve II. İnönü Savaşları (TBMM’ye moral verdi)

  • Sakarya Savaşı (1921): Mustafa Kemal Başkomutan oldu

  • Büyük Taarruz – Başkomutanlık Meydan Muharebesi (30 Ağustos 1922)

VIII. Siyasi Gelişmeler

• Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922)

• Lozan Antlaşması (24 Temmuz 1923):

  • Sevr yürürlükten kalktı

  • Kapitülasyonlar kaldırıldı

  • Türkiye’nin sınırları uluslararası alanda tanındı

• Cumhuriyetin İlanı (29 Ekim 1923)

  • İlk Cumhurbaşkanı: Mustafa Kemal Atatürk

  • İlk Başbakan: İsmet İnönü

IX. Atatürk Dönemi İnkılaplar

Siyasal Alanda:

• Halifeliğin kaldırılması (1924)

• Partisiz yönetimden çok partili hayata geçiş denemeleri

Hukuk Alanında:

• Medeni Kanun (1926)

• Ceza, Ticaret, Borçlar Kanunu

Eğitim-Kültür Alanında:

• Tevhid-i Tedrisat Kanunu (1924)

• Harf İnkılabı (1928)

• Türk Dil ve Tarih Kurumları

Toplumsal Alanda:

• Şapka Kanunu (1925)

• Soyadı Kanunu (1934)

• Kadınlara Seçme ve Seçilme Hakkı (1930 – Belediye; 1934 – Milletvekili)

Ekonomik Alanda:

• İzmir İktisat Kongresi (1923)

• Devletçilik ilkesiyle karma ekonomi

1. ve 2. Kalkınma Planları

X. Atatürk İlkeleri

İlke Açıklama Cumhuriyetçilik Halkın kendi yöneticilerini seçmesi Milliyetçilik Tek millet, tek bayrak Halkçılık Eşitlik, sınıf ayrımının reddi Laiklik Din ve devlet işlerinin ayrılması Devletçilik Ekonomiye devlet müdahalesi İnkılapçılık Sürekli yenilenme

Elbette! Aşağıda Atatürk İlkeleri her biri ayrı başlık ve açıklama ile, sade ve anlaşılır bir şekilde not formatında yer almaktadır:

1. Cumhuriyetçilik

• Egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olduğunu savunur.

• Halkın kendi kendini yönetmesi esasına dayanır.

• Seçimle işbaşına gelen yöneticiler, halkı temsil eder.

• Saltanata, padişahlığa ve mutlak monarşiye karşıdır.

2. Milliyetçilik

• Millet bilincine ve Türk milletinin birliğine dayanır.

• Irkçılığı reddeder; dili, kültürü, tarihi ve ülküsü ortak bir milleti esas alır.

• Ulusal bağımsızlığı ve vatanın bütünlüğünü savunur.

• Misak-ı Milli anlayışını temel alır.

3. Halkçılık

• Kanun önünde eşitliği esas alır.

• Sınıf, zümre, ayrıcalık tanımaz.

• Toplumun tüm kesimlerinin devlet yönetimine katılımını destekler.

• Sosyal adaleti ve fırsat eşitliğini öngörür.

4. Laiklik

• Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılmasını savunur.

• Devletin dini değil, hukuki kurallara göre yönetilmesini amaçlar.

• Herkesin din ve vicdan özgürlüğünü güvence altına alır.

• Şeriatın kaldırılması, medreselerin kapatılması bu ilke kapsamındadır.

5. Devletçilik

• Ekonomide devletin aktif rol almasını ifade eder.

• Özel sektör teşvik edilir, ancak devlet gerekli alanlarda müdahale eder.

• Türkiye’nin sanayileşmesini ve ekonomik kalkınmasını hedefler.

• Karma ekonomi modeline dayanır.

6. İnkılapçılık (Devrimcilik)

• Çağın gereklerine uygun yenilikleri savunur.

• Eski ve köhne kurumların kaldırılması gerektiğini belirtir.

• Sürekli gelişim, ilerleme ve değişimi destekler.

• Atatürk’ün yaptığı tüm devrimlerin temel ruhudur.