Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP)

Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP), Adalet Bakanlığı tarafından geliştirilen ve Türkiye’deki adli ve idari yargı süreçlerini elektronik ortamda yürütmek için kullanılan merkezi bir bilişim sistemidir. Yazı İşleri Müdürlükleri, UYAP üzerinden dava dosyalarının yönetimi, evrakların işlenmesi, kanun yolu işlemlerinin yürütülmesi ve diğer idari görevlerden sorumludur. Aşağıda, 2025 itibarıyla güncel mevzuata dayalı olarak UYAP işlemlerine ilişkin detaylı bir çalışma sunulmaktadır. Çalışma, Yazı İşleri Müdürlüğü’nün UYAP’taki görevlerini, kullanılan modülleri, işlem süreçlerini ve dikkat edilmesi gereken noktaları kapsamaktadır.

UYAP İşlemleri Detaylı Çalışması

1. UYAP Nedir?

• Tanım: UYAP, mahkemeler, savcılıklar, icra daireleri ve diğer yargı birimlerini entegre eden, yargılama süreçlerinin elektronik ortamda yürütülmesini sağlayan bir bilişim sistemidir. Adalet hizmetlerinin hızlı, şeffaf ve güvenli şekilde yürütülmesini amaçlar.

• Kapsam: Adli ve idari yargı, icra-iflas işlemleri, noterlik işlemleri ve vatandaş/kurum hizmetlerini içerir.

• Mevzuat Dayanağı: UYAP işlemleri, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Yönetmeliği, Ceza Muhakemesi Kanunu, İdari Yargılama Usulü Kanunu ve Adalet Bakanlığı UYAP Yönetmelikleri ile düzenlenir.

2. Yazı İşleri Müdürlüğü’nün UYAP’taki Görevleri

Yazı İşleri Müdürlükleri, UYAP’ta aşağıdaki temel görevleri yerine getirir:

• Dava Dosyası Yönetimi: Dava açılışından kesinleşmeye kadar tüm süreçlerin UYAP’a kaydedilmesi.

• Evrak İşlemleri: Dilekçe, karar, bilirkişi raporu gibi belgelerin taranması, UYAP’a yüklenmesi ve güvenli elektronik imza ile onaylanması.

• Kanun Yolu İşlemleri: İstinaf ve temyiz başvurularının UYAP üzerinden hazırlanması ve ilgili üst mahkemelere gönderilmesi.

• Arşivleme: Fiziksel ve elektronik dosyaların UYAP’ta düzenli şekilde saklanması.

• İstatistik Raporlama: Mahkeme faaliyetlerine ilişkin nitelik cetvelleri ve istatistiklerin UYAP üzerinden Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ne gönderilmesi.

• Personel Yönetimi: Özlük dosyalarının UYAP Personel Modülü’nde güncellenmesi.

3. UYAP Modülleri ve Kullanımı

Yazı İşleri Müdürlükleri, UYAP’ın farklı modüllerini kullanarak işlemlerini yürütür:

• UYAP Adli Yargı Modülü:

  • Hukuk ve ceza davalarının yönetimi.

  • Dava açılışı, duruşma planlaması, kararların tefhimi ve tebliği.

  • Örnek: Hukuk davalarında dilekçelerin kaydedilmesi, ceza davalarında gerekçeli kararın hazırlanması.

• UYAP İdari Yargı Modülü:

  • İdare ve vergi mahkemelerinde dava dosyalarının yönetimi.

  • İptal ve tam yargı davalarına ilişkin işlemler.

  • Örnek: İdari işlemlere karşı açılan davalarda evrakların UYAP’a yüklenmesi.

• UYAP İcra Modülü:

  • İcra ve iflas işlemlerinin yönetimi.

  • Örnek: İcra takiplerinin başlatılması, haciz işlemlerinin kaydedilmesi.

• SEGBİS Modülü:

  • Duruşmaların ses ve görüntü kaydının tutulması.

  • Yazı İşleri Müdürlüğü, SEGBİS kayıtlarının UYAP’a entegre edilmesini sağlar.

• Vatandaş/Kurum Portalı:

  • Vatandaşların ve tüzel kişilerin dava açma, evrak sorgulama gibi işlemlerini yaptığı modül.

  • Yazı İşleri Müdürlüğü, bu portal üzerinden gelen talepleri UYAP’ta işler.

• Personel Modülü:

  • Personel özlük bilgilerinin, izin ve disiplin işlemlerinin kaydedildiği modül.

• SMS Bilgi Sistemi:

  • Taraflara dava süreçleriyle ilgili SMS yoluyla bilgi gönderilmesi.

  • Örnek: Duruşma tarihi veya karar tebliği bildirimi.

4. UYAP İşlem Süreçleri

Yazı İşleri Müdürlüğü’nün UYAP’taki işlem süreçleri aşağıdaki adımları içerir:

1. Dava Açılışı:

   • Vatandaş veya avukat, UYAP Vatandaş/Kurum Portalı üzerinden veya ön büroda dava açar.

   • Yazı İşleri, dava dilekçesini UYAP’a yükler, tevzi kriterlerine göre dosyayı ilgili mahkemeye atar.

   • Harç ve masraf ödemeleri UYAP üzerinden takip edilir.

2. Evrak Yönetimi:

   • Gelen evraklar (dilekçe, delil, rapor) taranır ve UYAP’a yüklenir.

   • Belgeler güvenli elektronik imza ile onaylanır.

   • Örnek: Bilirkişi raporunun taranarak UYAP’a eklenmesi.

3. Duruşma ve Karar İşlemleri:

   • Duruşma tarihleri UYAP’ta belirlenir ve taraflara SMS veya tebligatla bildirilir.

   • Hükmün tefhimi SEGBİS üzerinden kaydedilir; gerekçeli karar UYAP’a yüklenir.

   • Örnek: Ceza davalarında hükmün UYAP’ta tefhim tutanağına işlenmesi.

4. Kanun Yolu İşlemleri:

   • İstinaf veya temyiz başvuruları UYAP üzerinden alınır, ilgili üst mahkemeye (BAM veya Yargıtay/Danıştay) gönderilir.

   • Süreler: Hukuk ve ceza davalarında istinaf/temyiz 2 hafta, idari yargıda 30 gün (ivedi yargılamada 5-15 gün).

5. Arşivleme ve İstatistik:

   • Kesinleşen dosyalar UYAP’ta arşivlenir.

   • Nitelik cetvelleri ve istatistik raporları aylık olarak UYAP üzerinden hazırlanır.

5. UYAP’ta Kullanılan Önemli Tanımlar

• Güvenli Elektronik İmza: UYAP’ta belgelerin onaylanması için kullanılan elektronik imza.

• E-Tespit: Mahkemeye gelen evrakların UYAP’a kaydedilmesi işlemi.

• E-Tebligat: Tebligatların elektronik ortamda taraflara ulaştırılması.

• Dosya No: UYAP’ta her dava dosyasına atanan benzersiz numara (ör. 2025/12345).

• Tevzi Kriteri: Dava ve işlerin mahkemelere dağıtımında kullanılan usuller.

• E-Arşiv: Kesinleşen dosyaların UYAP’ta elektronik olarak saklanması.

6. UYAP İşlemlerinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Süre Kontrolü: Kanun yolu süreleri (istinaf/temyiz) hak düşürücüdür; UYAP’ta sürelerin doğru takip edilmesi gerekir.

• Veri Doğruluğu: Evrakların ve kararların UYAP’a eksiksiz ve doğru yüklenmesi zorunludur. Hatalı girişler, yargılama sürecini etkileyebilir.

• Güvenlik: Güvenli elektronik imza olmadan belgeler onaylanamaz; bu nedenle imza güvenliği kritik önemdedir.

• Sistem Güncellemeleri: UYAP, düzenli olarak güncellenir; Yazı İşleri Müdürleri, güncellemeleri takip etmelidir.

• Eğitim: Adalet Bakanlığı, UYAP kullanımı için düzenli eğitimler düzenler; müdürler bu eğitimlere katılmalıdır.

7. UYAP ile İlgili İstatistikler (2025)

• Dava Sayısı: UYAP üzerinden 2024’te yaklaşık 10 milyon dava dosyası yönetilmiştir (Adalet Bakanlığı verileri).

• E-Tebligat: 2024’te 50 milyondan fazla elektronik tebligat gönderilmiştir.

• SEGBİS Kullanımı: 2024’te 2 milyondan fazla duruşma SEGBİS üzerinden kaydedilmiştir.

• Vatandaş Portalı: Yıllık 5 milyonun üzerinde işlem Vatandaş Portalı üzerinden yapılmaktadır.

8. UYAP’ın Avantajları ve Zorlukları

• Avantajlar:

  • Hızlı ve şeffaf yargılama süreci.

  • Evrak kaybı riskinin azalması.

  • Vatandaşların online erişim imkânı.

• Zorluklar:

  • Sistem arızaları veya yavaşlamalar.

  • Elektronik imza sorunları.

  • Teknik bilgi eksikliği nedeniyle veri giriş hataları.

Notlar

• Mevzuat: UYAP işlemleri, Adalet Bakanlığı UYAP Yönetmelikleri ve ilgili kanunlara dayanır. Güncel mevzuat için www.mevzuat.gov.tr kontrol edilmelidir.

• Eğitim ve Destek: Adalet Bakanlığı, UYAP Destek Masası ve eğitim programlarıyla Yazı İşleri Müdürlerini destekler (www.uyap.gov.tr).

• Güvenlik: UYAP, KVKK ve diğer veri koruma yasalarına uygun şekilde çalışır; veri güvenliği için düzenli denetimler yapılır.

Sonuç

UYAP, Yazı İşleri Müdürlüklerinin adli ve idari yargı süreçlerini etkin bir şekilde yönetmesini sağlayan temel bir araçtır. Dava açılışından arşivlemeye kadar tüm işlemler UYAP üzerinden yürütülür ve güvenli elektronik imza ile onaylanır. Yazı İşleri Müdürleri, UYAP’ın modüllerini kullanarak evrak yönetimi, kanun yolu işlemleri ve istatistik raporlama gibi görevleri yerine getirir.